ماه گدشته فرصتی شد تا بعد از مدت‌ها دوباره همکاری کوچیکی با یک گروه روبوتیک دانشگاهی داشته باشم. این گروه روی یک روبوت ساده مین‌یاب خودکار و با هدف مسابقات ایران اوپن تلاش می‌کرد.
مسابقاتی که امسال از ۲۰ فرودین شروع شده و در حال حاضر که این مطلب می‌نویسم هم ادامه داره. اما متأسفانه روال کاری این تیم مشکلات زیادی داشت که باعث شد تصمیم به نوشتن این مطلب بگیرم که این مشکلات تقریباً بین بیشتر تیم‌ها مشترکه البته یکی دو تا دانشگاه هم هستند که با جدیت کار می‌کنند و خوب هم نتیجه می‌گیرند اما همچنان روبوتیک دانش‌آموزی و دانشجویی ما با روبوتیک صنعتی فاصله زیادی داره و با وجود این همه گروه‌های فعال در این زمنیه ما باز هم به تولیدات روبوتیک کشورهای دیگه وابسته هستیم.
این مطلب خلاصه اصلی‌ترین مشکلات گروه‌های مختلف روبوتیکی بوده که کارشون رو از نزدیک دیدم البته این موارد بیشتر مربوطه میشه به تیم های دانشجویی چون تا امروز بیشتر با این گروه‌ها همکاری داشتم. بین مطالب سعی کردم راه‌حل‌هایی که به نظرم می‌تونه مفید باشه بنویسم امیدوارم شناخت این مشکلات باعث بشه توی کارهای گروهی مشابه مشکلات کمتری داشته باشیم.
انحصارسازی اطلاعات
یکی از نکاتی که واقعاً عجیبه بسته بودن و مخفیانه کارکردن این گروه‌هاست، با این که اسم این مسابقات ایران‌اوپن هست اما هیچ جای رسمی و به درد بخوری وجود نداره که بشه از اطلاعات دقیق تیم‌های سال‌های قبل رو بررسی و مطالعه کرد. هر گروه با مخفی نگه داشتن نحوه کارکرد، نقشه‌ها، کدهای روبوت داخل گاوصندوق سعی داره تا شاید یک سال بعد از این مطالب استفاده کنه!
اما نتیجه کار کردن با این روش چیزی نیست جز تکرار و تکرار. نیاز به توضیح نداره که اگر یک تیم تازه کار بتونه از تجربه سال‌های قبل سایر گروه‌ها، خصوصا نفرات برتر مسابقات استفاده کنه چه تأثیری توی رقابت خواهد داشت.
عدم مدیریت زمان و برنامه‌ریزی دقیق
توی دانشگاهها این فعالیت‌ها به نوعی فعالیت‌های فوق برنامه هستند و گاهی از اوقات هم یک سری از دانشجوها به صورت خودجوش تصمیم به راه‌اندازی گروه روبوتیک می‌گیرند و داخل برنامه اصلی دانشگاه جایی نداره. در نتیجه زمانبدی درست و دقیقی نخواهند داشت. اعضای گروه ممکنه به دلیل برنامه کلاس‌های دانشگاه جلسات منظمی نداشته باشند و یا حتی ممکنه توی فصل امتحانات فعالیت گروه به طور موقت معلق بشه.
نحوه کار این گروه‌ها بر اساس هیچ متدولوژی علمی نیست و بیشتر با روال آزمون و خطا پیش روی می‌کنند و در نهایت روز‌هایی رو برای جلسات مشخص می‌کنند که به طور معمول توی هر جلسه یکی دو نفر از دانشجوها به دلایل مطرح شده حضور ندارند.
تقسیم کار در انجام کارگروهی اهمیت زیادی داره که ممکنه به درستی انجام نشه. بهتره بسته به تخصص کارگروه‌هایی تعریف بشه و در زمان تقسیم وظایف علاوه بر در نظر گرفتن تخصص علاقه فرد مد نظر باشه و چه بهتر که افراد تیم تسک مورد علاقه خود رو انتخاب کنند.
با تمام این مشکلات میشه از یک متد علمی مدیریت پروژه کمک گرفت تا از زمان موجود، هرچقدر هم کم نهایت استفاده رو داشت.
سرپرستی نادرست
متأسفانه نه تنها توی تیم‌های روبوتیک، بلکه تو اکثر فعالیت‌های گروهی ایران فردی به عنوان مدیر در نظر گرفته میشه که ممکنه صلاحیت این کار رو نداشته باشه و با مسیر دادن به دیگر اعضای گروه سعی در مدیریت داره که به نوعی رابطه رئیس و کارمندی به وجود میاد.
اما این نوع پروژه‌ها به جای مدیر بیشتر به رهبر نیاز داره فردی با تجربه و انرژی که با فعالیت دقیق و بیشتر گروه رو به سمت جلو هدایت کنه.لازم نیست یکی از اساتبد و یا فرد خبره‌ای بیرون از گروه این مسولیت رو قبول کنه، افرادی که این استعداد رو دارند معمولاً توی هر گروه به راحتی قابل شناسایی هستند.
کم توجهی به تحقیق
متأسفانه دانشجوهای زیادی هستند که هنوز مفهوم دقیق تحقیق رو نمی‌دونند و گشت زدن توی اینترنت و نقل قول از وب‌سایت‌‌هایی مثل ویکیپدیا رو تحقیق می‌دونند. البته این فعالیت هم بخشی از فراید تحقیق هست اما بخش کوچکی از اون. روش تحقیق بحث مفصلیه که از حوصله این متن خارجه.
اما برای موفق در این پروژه‌ها تحقیق یکی از مهمترین مراحله که باید بسیار دقیق و با حوصله انجام بشه.
عدم مستندسازی
شاید خیلی از گروه‌ها روز‌های اول به طور کل به مستند سازی فکر نکنند اما بعد از مدتی فعالیت متوجه اهمیت مستندسازی خواهند شد پس چه بهتر که از ابتدای کار مستنداتی با ساختار منظم و اصولی از همه فعالیت‌های گروه از جمله صورتجلسه‌ها، توضیحات کدهای نوشته شده، نقشه‌ها و الگوهای روبوت و …تهیه بشه. و به راحتی برای همه اعضا در دسترس باشه.
عدم تعادل تخصص
قدرت پتانسیل خیلی از گروه‌های روبوتیک در زمینه در یک زمینه برای مثال الکترونیک بیشتره و در زمینه‌های دیگه مثل نرم‌افزار و مکانیک، پروژه با حدقل دانش فنی پیشرفت داره. در صورتی که بحث نرم‌افزار و مکانیک یک روبوت هم اهمیت زیادی داره. بهتره که توی یک تیم روبوتیک افراد مختلف با اطلاعاتی در زمننه طراحی الگوریتم و زبان‌های برنامه نویسی سطح پایین، میکروکنترولر و میکروپروسسور حضور داشته باشه.
کمبود بودجه مالی
هزینه‌های یک گروه روبوتیک فقط به تجهیزات و قطعات روبوت نمی‌شه، هزینه‌های زیادی مثل هزینه رفت‌وآمد، هزینه وعده‌های غذایی و … وجود داره که باید برای آن‌ها برنامه‌ریزی داشت. کمبود بودجه مالی نباید از کیفیت کار یک گروه کم کنه و بهتره در مراحل اولیه فعالیت هزینه‌های بعدی پیش‌بینی و به صورت مستند در اختیار حامی و اسپانسر تیم قرار بگیره. متأسفانه گاهی اوقات نیازهای مالی باعث حضور اعضای اجباری در تیم‌ها شده که آسیب جدی به گروه خواهد زد.
عدم اطلاع دقیق از قوانین
با اینکه در این مسابقات هرساله قوانین به صورت عمومی در اختیار شرکت‌کننده‌ها قرار می‌گیره اما گاهی اوقات اعضای یک تیم از جزئیات و یا به‌روز‌رسانی این قوانین اطلاع ندارند که باعث میشه در زمان مسابقات نتیجه درستی نگیرند.